فشار بخشی از زندگی روزمره ماست، اما همه فشار ها بد نیستند. در حالی که بسیاری از مردم بر این باورند که فشار همیشه منفی است، واقعیت این است که ما در زندگی خود به فشار نیاز داریم.ما معمولاً از زیر فشار بودن خودداری نمی کنیم. در واقع، بسیاری از ما آرزوی داشتن زندگی بدون فشار را داریم. اما آیا این واقعاً یک هدف خوب است؟

رویدادهای پراضطراب، غیرمنتظره و چالش برانگیز فراتر از صرفاً استراحت از یکنواختی هستند. این عوامل پراضطراب بالقوه فرصت‌هایی را برای ما فراهم می‌کنند تا رشد و پیشرفت کنیم. در ریشه آن، فشار دقیقاً همین است - فرصتی برای رشد.

مفید است که تفاوت بین فشار خوب و فشار بد، نحوه برخورد با هر دو، چگونگی تبدیل فشار به چیزی سازنده و اینکه چرا به فشار در زندگی خود نیاز داریم را بررسی کنیم.

استرس چیست؟

استرس به واکنش فیزیولوژیکی، احساسی و عصبی بدن ما در برابر موقعیت‌هایی که نیازمند هوشیاری و آمادگی بیشتر هستند، اطلاق می‌شود. سه نوع استرس اصلی وجود دارد: حاد، مزمن و مثبت.

سه نوع استرس

استرس به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود: حاد، مزمن و مثبت.

• استرس حاد: کوتاه‌مدت بوده و باعث ایجاد یک واکنش دفاعی می‌شود، مانند وحشتی که هنگام قدم گذاشتن ناگهانی در یک خیابان شلوغ احساس می‌کنیم. این نوع استرس به سرعت فروکش می‌کند و به بدن اجازه بازگشت به حالت عادی را می‌دهد.
• استرس مزمن: طولانی‌مدت است و ناشی از عواملی خارج از کنترل ما مانند مشکلات روابط عاطفی یا بیماری‌های مزمن است. استرس مزمن به دلیل عدم امکان بازگشت به حالت عادی، می‌تواند منجر به عوارض منفی برای سلامتی شود.
• استرس مثبت (یوسترس): نوعی استرس سازنده است که عملکرد را تقویت می‌کند. این استرس اغلب به صورت هیجان یا پیش‌بینی خوشایند تجربه می‌شود و به افراد کمک می‌کند تا در شرایط مناسب عملکرد بهتری داشته باشند.

استرس همیشه بد نیست؟

خیر، همه استرس‌ها بد نیستند. در حالی که استرس مزمن یا فشار روانی (دیسترس) می‌تواند به سلامت آسیب برساند، استرس مثبت (یوسترس) می‌تواند عملکرد و انگیزه را تقویت کند و به افراد در رسیدن به اهداف و رشدشان کمک کند.

استرس گاهی می‌تواند مفید باشد؟

استرس‌های مثبت به ما انگیزه می‌دهند و باعث می‌شوند به آینده‌ای روشن امیدوار باشیم. آن‌ها به رشد ما و تبدیل شدن به فردی توانمندتر کمک می‌کنند. برخی از استرس‌ها به مقاطع مختلف زندگی ما معنا می‌بخشند، مانند رفتن به دانشگاه، بزرگ کردن فرزندان خردسال یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار.

مقدار کمی استرس به روش‌های زیر مفید است:

• افزایش انرژی: استرس مثبت می‌تواند باعث ترشح هورمون‌های انرژی‌زا در بدن شود و سطح انرژی ما را بالا ببرد.
• مقابله با چالش‌های روزانه: استرس می‌تواند ما را برای رویارویی با مشکلات روزمره آماده کند و انگیزه رسیدن به اهدافمان را در ما ایجاد کند.
• تقویت توجه و تمرکز: استرس باعث می‌شود ذهن ما هوشیارتر شده و بتوانیم با تمرکز بیشتری روی کارهایمان پیش برویم.
• افزایش کارایی: استرس مثبت می‌تواند به ما کمک کند تا با کارآمدی بیشتری وظایف خود را انجام دهیم.
• سیستم هشدار طبیعی: استرس (مانند واکنش جنگ یا گریز) می‌تواند به ما هشدار دهد که شرایط عادی نیست و باید برای رویارویی با آن آماده شویم.
• تقویت تاب‌آوری: مواجهه با استرس‌های جزیی و مدیریت درست آن‌ها می‌تواند به ما در افزایش تاب‌آوری در برابر مشکلات و سختی‌های بزرگ‌تر کمک کند.

استرس مثبت (یوسترس) چیست؟

استرس مثبت، که با نام یوسترس نیز شناخته می‌شود، نوعی از استرس است که می‌تواند برای سلامت روان و جسم شما مفید باشد. در اینجا به ویژگی‌های کلیدی و نمونه‌های استرس مثبت اشاره می‌کنیم:

• مدت زمان کوتاه: استرس مثبت معمولاً دوام زیادی ندارد و به بدن فرصت می‌دهد تا بین رویدادهای استرس‌زا، به حالت عادی بازگردد.
• ایجاد انگیزه: استرس مثبت باعث می‌شود برای رسیدن به اهداف و غلبه بر موانع، انگیزه پیدا کنید.
• احساس کنترل: در هنگام استرس مثبت، احساس می‌کنید بر نتیجه‌ی کارها کنترل دارید.
• بهبود عملکرد: استرس مثبت می‌تواند به شما کمک کند عملکرد بهتری داشته باشید و انرژی خود را متمرکز کنید.
• هیجان و نشاط: استرس مثبت باعث ایجاد احساس هیجان می‌شود، مانند زمانی که فیلم مهیج تماشا می‌کنید یا سوار ترن هوایی می‌شوید.
• واکنش فیزیولوژیکی: استرس مثبت باعث ایجاد یک واکنش کوتاه‌مدت جنگ یا گریز می‌شود و ضربان قلب و تنفس را افزایش می‌دهد.
• تقویت تاب‌آوری: غلبه بر استرس‌های مثبت می‌تواند منجر به رشد شخصی و افزایش توانایی در مقابله با چالش‌های آینده شود.

استرس خوب در مقابل استرس بد: تفاوت آن‌ها چیست؟

استرس خوب، که با نام یوسترس نیز شناخته می‌شود، به ما انگیزه و انرژی می‌دهد، عملکرد و رشد شخصی را تقویت می‌کند. این نوع استرس معمولاً کوتاه‌مدت بوده و با رویدادهای مثبت یا چالش‌های زندگی که احساس می‌کنیم توانایی مدیریت آن‌ها را داریم، همراه است.

استرس بد، یا دیسترس، مضر است و می‌تواند در صورت طولانی شدن، منجر به مشکلات جسمی و روحی شود. این نوع استرس اغلب ناشی از موقعیت‌هایی است که احساس می‌کنیم خارج از کنترل ما هستند یا ما را تحت فشار قرار می‌دهند. استرس بد می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی و انواع بیماری‌های جسمی شود.

تفاوت اصلی بین استرس خوب و بد به درک ما از عامل استرس‌زا، توانایی ما برای مقابله با آن، مدت زمان و شدت آن بستگی دارد.

اثرات استرس مثبت

استرس مثبت می‌تواند فواید متعددی برای ما داشته باشد. در اینجا به ۴ مورد از مهم‌ترین مزایای استرس مثبت اشاره می‌کنیم:

• عملکرد بهتر و دستیابی به نتایج بیشتر: استرس مثبت می‌تواند تمرکز و انرژی شما را بالا ببرد و در نتیجه به عملکرد بهتر و دستیابی به نتایج مطلوب‌تر در کار و زندگی کمک کند.
• ارتباط عمیق‌تر با دیگران: گاهی اوقات استرس مثبت می‌تواند باعث شود ما برای رسیدن به اهداف مشترک با هم متحد شویم و روابط عمیق‌تری با اطرافیان خود برقرار کنیم.
• خودشناسی بیشتر: مواجهه با استرس‌های مثبت و غلبه بر آن‌ها می‌تواند به شما در شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف خودتان کمک کند.
• مقابله با چالش‌های جدید و تقویت خودباوری: استرس مثبت شما را ترغیب می‌کند تا خودتان را به چالش بکشید و با غلبه بر آن‌ها، اعتماد به نفس و خودباوری‌تان را افزایش دهید.

اثرات استرس بد

چگونه بفهمیم استرس مضر است (دیسترس):

• استرس مزمن: حتی اگر قبلاً برای رسیدن به هدفی هیجان‌زده بوده‌اید، حالا احساس می‌کنید که این استرس پایانی ندارد.
• عدم کنترل: دیگر قادر به تعیین حد و مرزهای مؤثر یا مدیریت صحیح آن‌ها نیستید.
• مانع از انجام کارهای دیگر: اگر عامل استرس‌زا تمام وقت شما را می‌گیرد یا مانع از انجام کارهای مورد علاقه‌تان می‌شود، ممکن است احساس سرخوردگی کنید.
• تناقض با اهداف: دیگر فایده بلندمدت استرس را نمی‌بینید و برایتان ارزشمند به نظر نمی‌رسد.
• تعارض با ارزش‌ها یا اولویت‌های دیگر: مجبور شدن به انتخاب بین ارزش‌های متضاد می‌تواند یک موقعیت نسبتاً استرس‌زا را از نظر احساسی بسیار فرساینده کند.

نمونه‌هایی از استرس خوب و استرس بد

در اینجا نمونه‌هایی از موقعیت‌هایی که می‌توانند باعث ایجاد استرس مثبت شوند، آورده شده است:

• رفتن به قرار اول: هیجان و اضطراب ملایم می‌تواند باعث افزایش سطح هوشیاری و تمرکز شما شود و به برقراری ارتباط بهتر در لحظه کمک کند.
• نزدیک شدن به ضرب‌الاجل: این فشار می‌تواند باعث افزایش بهره‌وری و تمرکز شود و به شما کمک کند تا کارها را با کارآمدی بیشتری به اتمام برسانید.
• شروع یک شغل جدید: چالش وفق دادن خود با محیط جدید می‌تواند باعث رشد شخصی و توسعه مهارت‌ها شود.
• آماده شدن برای سخنرانی مهم یا امتحان: این استرس می‌تواند شما را برای مطالعه بیشتر و عملکرد بهتر ترغیب کند و در نهایت منجر به نتایج مطلوب‌تر شود.
• ازدواج: پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای ازدواج می‌تواند زوجین را به هم نزدیک‌تر کند و خاطرات ماندگاری ایجاد کند.
• خرید خانه جدید: این فرآیند می‌تواند در عین ایجاد حس موفقیت،  دروس ارزشمندی در مورد مسائل مالی و تصمیم‌گیری به شما بیاموزد.

در مقابل، در اینجا پنج نمونه از استرس بد آورده شده است:

• محیط کاری سمی: فشار مداوم، ضرب‌الاجل‌های غیرمنطقی و همکاران خصومت‌آمیز می‌توانند منجر به فرسودگی شغلی و تأثیر منفی بر سلامت روان شوند.
• ناپایداری مالی: نگرانی‌های مداوم در مورد پول، بدهی یا عدم توانایی در تأمین نیازهای اولیه می‌تواند باعث اضطراب شدید و تحت تأثیر قرار دادن کیفیت کلی زندگی شود.
• آسیب روحی (تروما): تجربه یا مشاهده یک رویداد آسیب‌زا می‌تواند منجر به استرس طولانی‌مدت شود و در نهایت به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر شود.
• انزوای اجتماعی: تنهایی طولانی‌مدت یا عدم حمایت اجتماعی می‌تواند سطح استرس را افزایش دهد و به افسردگی دامن بزند.
• تغییرات اساسی زندگی: تغییرات مهمی مانند طلاق، جابه‌جایی یا از دست دادن یکی از عزیزان می‌تواند استرس شدید ایجاد کند و بر سلامت عاطفی و جسمی تأثیر بگذارد.

۶ راه برای تبدیل استرس بد به استرس خوب

خبر خوب این است که همانطور که استرس خوب می‌تواند به استرس بد تبدیل شود، استرس بد نیز می‌تواند حتی در شرایط نامطلوب به استرس خوب تبدیل شود. با تمرین، تقریباً می‌توانید هر موقعیت استرس‌زایی را به یک تجربه یادگیری مفید تبدیل کنید.

۱. فواید بالقوه‌ی موقعیت را ببینید.

از زوایای مختلف به موقعیت نگاه کنید و اگر در پیدا کردن نکات مثبت مشکل دارید، با یک مشاور یا درمانگر صحبت کنید. هرچند ممکن است شرایط مطابق انتظار یا خواسته‌ی شما نباشد، اما بسیاری از موقعیت‌هایی که در ابتدا چالش‌برانگیز به نظر می‌رسند، اغلب می‌توانند به رشد ما در مسیرهای غیرمنتظره کمک کنند.

۲. نقاط قوت خود را به خودتان یادآوری کنید.

وقتی در منطقه‌ی امن خود باقی می‌مانیم، نمی‌توانیم از تمام پتانسیل نقاط قوتمان استفاده کنیم. موقعیت‌های استرس‌زا به شما امکان می‌دهند تا نقشی رهبری‌کننده ایفا کنید. آن‌ها همچنین شما را تشویق می‌کنند تا از منابع خود  به نحو احسن بهره ببرید و توانایی رشد و شکوفایی خود را تحت فشار تقویت کنید.

۳. بر منابعی که در اختیار دارید تمرکز کنید.

وقتی در عادات راحت خود غوطه‌ور می‌شویم، تمایل داریم وسایلی را که در اختیار داریم، دست‌کم بگیریم. مقابله با استرس می‌تواند به ما کمک کند دارایی‌هایمان را به روشی جدید ببینیم. ما اغلب دست‌کم می‌گیریم که با آنچه در حال حاضر در اختیار داریم، چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم.

۴. با دیگران ارتباط برقرار کنید.

تکیه بر دیگران برای مقابله با یک چالش، اغلب پیوند گروهی ایجاد می‌کند که به هیچ چیز دیگری شباهت ندارد. افراد هنگام کار برای رسیدن به یک هدف مشترک، اغلب بهترین و خلاقانه‌ترین کار خود را ارائه می‌دهند. همکاری به همکاران اجازه می‌دهد تا برای حداکثر کردن توانایی‌های خود، بر نقاط قوت دیگران تکیه کنند. ممکن است متوجه شوید که هنگام کار با یک تیم حمایتی، به روش‌های جدیدی پیشرفت می‌کنید.

۵. چیز جدیدی یاد بگیرید.

هیچ چیز به اندازه‌ی شگفت‌زده کردن خودتان لذت‌بخش نیست. استرس به شما امکان رشد و یادگیری روش‌های جدید برای انجام کارها را می‌دهد. شما ممکن است رویکردهای خلاقانه‌ای برای حل چالش‌های قدیمی پیدا کنید و توانایی یادگیری خود را توسعه دهید. به‌عنوان یک امتیاز اضافی، یادگیری ذهن شما را جوان و روحیه‌تان را بالا نگه می‌دارد و با رشد شما، درِ روابط جدید را به رویتان باز می‌کند.

۶. انتظار رشد مثبت داشته باشید.

تمام چالش‌ها چه وجه مشترکی دارند؟ برای غلبه بر آن‌ها به رشد نیاز است. رهبران اغلب غیرمنتظره‌ترین یا دشوارترین تجربیات را به عنوان تجربیاتی معرفی می‌کنند که بیشترین آمادگی را برای درخشیدن به آن‌ها داده است. در نظر گرفتن هر موقعیت استرس‌زا به عنوان فرصتی برای رشد می‌تواند به تغییر نگرش و تجربه‌ی شما نسبت به استرس کمک کند.

تعادل میان استرس خوب و بد

استرس اجتناب ناپذیر است، اما قابل کنترل است. مواجه شدن با چالش های استرس زا فرصتی برای رشد و توسعه مهارت های شما برای موفقیت مداوم است. در حالی که نمی توانید لزوماً همه اتفاقاتی را که برایتان می افتد کنترل کنید، می توانید کنترل کنید که آیا آن را به عنوان استرس خوب در مقابل استرس بد ببینید. دیدگاه شما تمام تفاوت را ایجاد خواهد کرد.

اگر در پیدا کردن تعادل مشکل دارید، یک مربی آکادمی نقل می تواند به شما کمک کند. با مربی شخصی خود برای مدیریت استرس سالم ارتباط برقرار کنید.

برای دسترسی به اصل مقاله می‌توانید اینجا کلیک کنید. همچنین برای مطالعه بیشتر در خصوص استرس می توانید به صفحه " چگونگی غلبه بر استرس و اضطراب " مراجعه فرمایید.